Een uitleg met behulp van de theorie van het 3-enig brein
Hoe werkt dat brein van ons nu eigenlijk? En wat gebeurt er bij stressvolle gebeurtenissen?
Dat is best stevige kost, want we weten nog steeds maar een klein stukje van hoe onze hersenen werken.
In dit blog wil ik je een eindje op weg helpen, door de werking van je brein bij stress uit te leggen met behulp van de theorie van het 3-enig brein.
Laten we eerst eens inzoomen op dat 3-enig brein. Deze theorie komt van Dr. Paul McLean.
Dit brein bestaat uit het reptielenbrein, het limbisch systeem en de prefrontale cortex.
Vanuit het reptielenbrein worden fysieke reacties aangestuurd, zoals ademhaling, bloeddruk en hartslag. Dit gebeurt helemaal vanzelf, daar heb je geen invloed op.
Het limbisch systeem is kort gezegd je emotionele brein: hier neem je emoties gewaar (Angst, Boosheid, Verdriet). Hier worden ook je herinneringen opgeslagen. In je limbisch systeem zit ook een soort alarmbel, die afgaat bij dreigend gevaar.
In de prefrontale cortex vindt het complexe denken plaats, zoals beslissingen nemen, sociale interacties en vooruit plannen.
Idealiter werken deze drie delen lekker met elkaar samen, waardoor jij lekker in je vel zit, in contact met jezelf en waardoor je ook verbinding met anderen kunt maken.
Eenvoudig uitgelegd:
Als mens kom je (de prefrontale cortex) pas tot ontwikkeling en ben je in staat tot het aangaan van verbinding met anderen als:
De olifant (limbisch systeem) ontspannen is
en
De krokodil (reptielenbrein) een dutje durft te doen.
Maar wat als er nu sprake is van gebeurtenissen in het verleden die jij als heftig of traumatisch hebt ervaren?
Je kunt je voorstellen, dat die olifant dan niet zo ontspannen meer is, maar juist alert is op gevaar. En die krokodil durft dan ook niet te gaan slapen.
De olifant (het limbisch systeem) heeft die gebeurtenissen als nare herinneringen opgeslagen. En we weten hoe goed het geheugen van een olifant werkt!
Dus: Als er in het hier en nu ook maar enig signaal is dat die olifant doet denken aan die gebeurtenissen, dan is 'ie meteen alert en geeft de krokodil een seintje dat hij in actie moet komen (vechten of vluchten).
Wat gebeurt er dan in je brein?
Nou, het limbisch systeem gaat zorgen dat er cortisol (stresshormoon) en adrenaline wordt aangemaakt, waardoor je reptielenbrein weet: ik moet me klaar maken om te vluchten of het gevecht aan te gaan.
Nu is dit systeem natuurlijk heel handig en functioneel als er daadwerkelijk gevaar dreigt (bijvoorbeeld brand of een hardrijdende auto richting het zebrapad waar jij net wilt gaan oversteken). Dan móet je namelijk ook in actie komen.
Maar als er eigenlijk helemaal geen gevaar dreigt, dan wordt het disfunctioneel.
Een voorbeeld:
Stel, je bent vroeger gepest. Je kreeg nare opmerkingen, je werd uitgescholden of misschien zelfs geschopt of geslagen. Heel erg naar als je dat gebeurd is! En pesterijen zijn meestal ook niet iets eenmaligs, maar vaak langer durend. Daar heb jij op een bepaalde manier op gereageerd en misschien voelde jij je wel heel alleen, omdat er niemand was bij wie je terecht kon.
Hierdoor maakt jouw brein een koppeling: Dit is gevaar! Dit moet ik onthouden voor later.
Die pesterijen worden dan als nare herinnering opgeslagen in je brein. En het feit dat er niemand voor je was, ook!
Maar het is inmiddels jaren geleden, en hoewel het je wel onzeker heeft gemaakt op sommige gebieden, gaat het verder best oké met je. Je hebt je leven op orde, hebt een paar leuke vrienden en een fijne relatie.
Maar dan maakt jouw partner of een vriend(in) een bepaalde opmerking die jou doet denken aan die pestkoppen.
Wat zou er dan gebeuren denk je?
Precies!
Jouw brein wordt geactiveerd alsof je nu gepest wordt!
Dus: je limbisch systeem geeft een seintje aan je reptielenbrein: Actie!
Je schiet daardoor als het ware in een overleefstand, waardoor je heel heftig kan reageren op die opmerking.
Terwijl:
De opmerking van jouw partner helemaal niet het doel had om jou te pesten. Sterker nog: het was niet eens een nare opmerking, maar het ging om de toon waarop hij/zij het zei.
Toch ervaar jij (of jouw brein) dat wel als een pestopmerking, waardoor jij heftiger reageert dan in het hier en nu nodig is.
Nu hoeft het niet zo te zijn dat alle heftige gebeurtenissen als zodanig in je brein worden opgeslagen. We houden er niet altijd een trauma aan over. Gelukkig maar.
Maar hopelijk heb je na deze uitleg een beetje een beeld gekregen van hoe je brein met stressvolle gebeurtenissen omgaat.
Heb je hier vragen over? Of wil je contact omdat je jezelf hierin herkent?
Ik sta voor je klaar!
Reactie plaatsen
Reacties